KNVM

• Jul 25, 2014, 1:06:42 PM

http://www.medicalfacts.nl/2014/07/24/evolutionaire-wapenwedloop-verknoopt-virus-met-zijn-gastheer

Virussen veroorzaken ziekte en sterfte. Op die manier selecteren ze hun gastheren, omdat alleen degenen overblijven die een goede afweer tegen het virus hebben ontwikkeld. Op hun beurt proberen virussen weer aan de afweer van de gastheer te ontsnappen. Zo komen virus en gastheer samen in een evolutionaire ontwikkeling terecht die zo specifiek kan zijn, dat het virus alleen nog maar zijn ‘eigen’ gastheer kan infecteren. Een mooie hypothese, maar er was tot dusver weinig direct bewijs voor. Onderzoekers van het Radboud

Bij een virusinfectie ontstaat bij de mens een complexe afweerreactie om dat virus op te ruimen. Ongewervelde dieren, schimmels en planten beschikken niet over zo’n afweersysteem. Hun afweer is gebaseerd op RNA-interferentie (RNAi). De RNAi-afweer herkent viraal RNA als lichaamsvreemd materiaal en vernietigt het.

Essentiële sabotage
Met de fruitvlieg als onderzoeksmodel heeft de onderzoeksgroep van dr. Ronald van Rij, viroloog in het Radboudumc, al enkele belangrijke bijdragen geleverd aan het ontrafelen van de op RNAi gebaseerde afweer. Zo saboteren veel virussen met specifieke eiwitten de RNAi-afweer: een duidelijk geval van afweer (fruitvlieg) en tegenafweer (virus). Een essentiële sabotage bovendien, want virussen kunnen zich alleen maar efficiënt vermenigvuldigen als ze de RNAi-afweer van hun gastheer kunnen onderdrukken.

Samen evolueren: de Red Queen’s race
Onlangs werd aangetoond dat de genen in de fruitvlieg voor het RNAi-afweersysteem heel snel evolueren. Van Rij: “Dat ondersteunt het idee dat de RNAi-afweer van de gastheer door de sabotage van de virussen wordt gedwongen om zich aan te passen. Maar als de afweer zich aanpast, moet het virus zijn RNAi-onderdrukkende eiwitten opnieuw aanpassen. Enzovoort. In theorie leidt dit tot een eeuwige wapenwedloop van aanpassingen en tegen-aanpassingen van virus en gastheer. In de evolutiebiologie wordt dit ook wel de Red Queen’s race genoemd: zowel virus als gastheer moet zich voortdurend blijven aanpassen, zonder dat één van de twee ooit zal winnen. De vraag is dus: treedt zo’n wapenwedloop ook daadwerkelijk op tijdens de gezamenlijke evolutie van virus en gastheer?”

umc laten in een artikel in PLoS Pathogens zien dat een dergelijke wapenwedloop bij fruitvliegen inderdaad plaatsvindt.